Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Loading...
Yenilikçi bir mekanizmaya sahip, yeni bir merkezi olmayan stabil kripto para kategorisi
Frax, ilk kesirli-algoritmik stabil kripto para protokolüdür. Frax açık kaynaklıdır, izinsizdir ve tamamen zincir üzerindedir. Şu anda Ethereum ve diğer zincirlerde uygulanmaktadır. Frax protokolünün nihai hedefi, BTC gibi sabit arza sahip dijital varlıklar yerine yüksek düzeyde ölçeklenebilir, merkezi olmayan, algoritmik bir para sağlamaktır.
Frax, stabil kripto para tasarımında yeni bir paradigmadır. Bilindik konseptleri eşi benzeri görülmemiş bir protokol içinde bir araya getirir:
Kesirli-Algoritmik – Frax, arzının bazı parçaları teminat tarafından, bazı parçaları da arz algoritması tarafından desteklenen ilk ve tek stabil kripto paradır. Bu stabil kripto para (FRAX), adını "kesirli-algoritmik" stabilite mekanizmasından alır. Teminatlı ve algoritmik oran, piyasanın FRAX stabil kripto para fiyatlandırmasına bağlıdır. FRAX 1 dolar üzerinde işlem görüyorsa protokol teminat oranını azaltır. FRAX 1 dolar altında işlem görüyorsa protokol teminat oranını artırır.
Merkezi olmayan ve en az seviyede Yönetim – Topluluk tarafından yönetilir ve aktif bir yönetim olmaksızın son derece özerk ve algoritmik bir yaklaşımı teşvik eder.
Tamamen zincir üzerinde oracle'lar – Frax v1 Uniswap (ETH, USDT, USDC zaman ağırlıklı ortalama fiyatlar) ve Chainlink (USD fiyatı) oracle'ları kullanır.
İki Token – FRAX, "1 dolar/kripto para" civarında sıkı bir bant hedefleyen bir stabil kripto paradır. Frax Hisseleri (FXS); ücretler, senyoraj geliri ve fazla teminat değeri biriktiren yönetim tokenidir.
Swap Tabanlı Para Politikası – Frax, swap tabanlı fiyat keşfi ve arbitraj aracılığıyla gerçek zamanlı stabilizasyon teşvikleri sağlamak için Uniswap gibi otomatik piyasa oluşturucuların prensiplerini kullanır.
Yerel Kripto TÜFE'si – Frax'in nihai amacı, FXS (ve diğer protokol tokenlerin) sahipleri tarafından yönetilen, Frax Fiyat Endeksi (FPI) olarak adlandırdığımız ilk Yerel Kripto TÜFE sürümünü oluşturmaktır. FRAX şu anda dolara sabitlenmiştir ancak yaşam standardını dengede tutabilen, ilk merkezi olmayan ve izinsiz yerel hesap birimi olmayı hedeflemektedir.
Web sitesi: https://app.frax.finance
Telegram: https://t.me/fraxfinance
Telegram (duyurular / haberler): https://t.me/fraxfinancenews
Twitter: https://twitter.com/fraxfinance
Medium / Blog: https://fraxfinancecommunity.medium.com/
Yönetim (tartışma): https://gov.frax.finance/
Yönetim (oylama): https://snapshot.org/#/frax.eth
FRAX basımından çeşitli kasalara teminat yatırımı yapar
Bu sözleşme, konsepti adıyla tanıtmamızdan önce teknik olarak AMO denetleyicilerinin ilkiydi. Topluluktaki pek çok kişinin zaten aşina olduğu gibi, Teminat Yatırımcısı AMO, FXS sahipleri için nakit akışı elde etmek amacıyla atıl USDC teminatını, güvenilirliği yüksek DeFi protokollerine yeniden dengeler (açık piyasada FXS satın almak ve yakmak için faiz gelirlerini kullanarak). Bu AMO sadece birkaç hafta içinde yüz binlerce dolar gelir elde etmiştir (hepsi de FXS sahiplerine gitmiştir).
FXS, tüm Frax ekosisteminin değer biriktirme ve yönetim tokenidir. Tüm destekler FXS'de yoğunlaşmıştır.
Frax Hissesi tokeni (FXS), protokoldeki stabil olmayan destek tokenidir. Volatil olacak şekilde tasarlanmıştır ve sistemin yönetimine ve tüm desteklerine ilişkin haklara sahiptir. Bitcoin ile aynı değerde tröstsüz bir para tasarlamak için yönetim açısından en aza indirilmiş bir yaklaşım izlediğimizi belirtmek gerekir. MakerDAO gibi DAO benzeri aktif yönetimden kaçınıyoruz. Bir topluluğun aktif olarak yönetebilmesi için ne kadar az parametre varsa bir konu hakkında o kadar az fikir ayrılığı olur. FXS aracılığıyla yönetime açık parametreler arasında teminat havuzlarının eklenmesi/ayarlanması, çeşitli ücretlerin ayarlanması (basma veya iade gibi) ve teminat oranının yenilenmesi bulunur. Tamamen yeni bir uygulamaya gönüllü olarak geçmeyi gerektirecek bir sert çatallanma (hard fork) dışında teminatın aktif yönetimi veya insan tarafından değiştirilebilir parametrelerin eklenmesi gibi başka hiçbir eylem mümkün değildir.
FXS tokeni, sistemin yukarı - ve aşağı yönlü destek görmesi potansiyeline sahiptir. Bu durumlarda, değerdeki delta değişiklikleri her zaman FRAX tokeninin kendisinden uzakta sabitlenir. FXS arzı başlangıçta 100 milyon tokene ayarlanmıştır ancak FRAX daha yüksek algoritmik oranlarda basıldığında dolaşımdaki miktar muhtemelen deflasyonal olacaktır. Protokol, FRAX talebi arttığı sürece FXS'nin arz konusunda büyük ölçüde deflasyonal olması üzerine tasarlanmıştır.
FXS tokeninin piyasa değeri; FRAX tokenlerinin senyorajından gelecekte beklenen kalıcı net değer yaratımı, basılması ve iade ücretlerinden gelen nakit akışı ve kullanılmayan teminatlardan faydalanılması olarak hesaplanmalıdır. Ayrıca FXS'nin piyasa değeri arttıkça sistemin FRAX'i stabil tutma kabiliyeti de artar. Bu nedenle tasarımdaki öncelik, FRAX'i stabil bir para birimi olarak korurken FXS tokenine maksimum değer kazandırmaktır. Robert Sam'in orijinal Seigniorage Shares beyaz bülteninde açıkladığı üzere: "Hisse tokenleri, bir merkez bankası bilançosunun varlıklar kısmı gibidir. Hisselerin herhangi bir zamandaki piyasa değeri, kripto para arzının ne kadar azaltılabileceğine ilişkin üst sınırı sabitler." Frax hibrit (kesirli) bir senyoraj hisse modeli olduğu için Frax protokolü de aynı şekilde Sams'in teklifinden ilham alır.
Protokol, Mayıs 2020 itibarıyla artık FXS sahiplerinin veFXS oluşturmak ve özel destekler, özel yönetim hakları ve AMO kârları kazanmak için FXS tokenlerini kilitlemesine izin verir. Tüm veFXS özelliklerinin nasıl çalıştığı hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için veFXS özelliklerine göz atın.
Birçok stabil kripto para protokolü, ya bir tasarım yelpazesini (tamamen teminatlandırılmış) ya da diğerini (desteksiz şekilde tamamen algoritmik) tamamen benimsemiştir. Teminatlandırılmış stabil kripto paralar ya emanet riski taşır ya da zincir üzerinde aşırı teminatlandırma gerektirir. Bu tasarımlar, tamamen algoritmik tasarımlardan daha yüksek güven ve oldukça sıkı bir sabit fiyata sahip bir stabil kripto para sağlar. Basis, Empty Set Dollar ve Seigniorage Shares gibi tamamen algoritmik tasarımlar, Bitcoin'in erken dönem merkezi olmayan para vizyonunu işe yarar bir stabilite ile yakalayan, yüksek derecede tröstsüz ve ölçeklenebilir bir model sağlar. Algoritmik tasarımlarla ilgili sorun; başlangıçlarının zor olması, büyümelerinin yavaş olması (2020'nin 4. çeyreği itibarıyla hiçbirinde önemli bir hareketlenme yoktur) ve gerçek stabil kripto paralar olarak kullanışlılıklarına gölge düşüren aşırı volatilite dönemleri sergilemeleridir. Teminatlı stabil kripto paralara kıyasla ciddi bir alternatiften çok bir oyun/deney olarak görülmektedir.
Frax, yüksek düzeyde ölçeklenebilir, tröstsüz, son derece istikrarlı ve ideolojik olarak saf bir zincir üzerinde bir para yaratmak için her ikisinin de tasarım ilkelerini uygulayan ilk stabil kripto para protokolü olmayı hedeflemektedir. Frax protokolü; bir stabil kripto para olan Frax'i (FRAX), ve bir yönetim tokeni olan Frax Hisseleri'ni (FXS) kapsayan iki tokenli bir sistemdir. Protokol ayrıca USDC teminatı tutan bir havuz sözleşmesine sahiptir. Havuzlar yönetim ile eklenebilir veya kaldırılabilir.
Teminat miktarının ne kadar hızlı değiştiğine dair önceden belirlenmiş bir zaman çerçevesi olmamasına rağmen FRAX adaptasyonu arttıkça kullanıcıların teminat yerine algoritmik olarak stabilize edilen daha yüksek bir FRAX arz yüzdesiyle daha rahat olacağına inanıyoruz. Protokoldeki teminat oranı yenileme fonksiyonu, herhangi bir kullanıcı tarafından saatte bir kez çağrılabilir. FRAX'in fiyatı 1 doların üzerinde veya altındaysa, fonksiyon teminat oranını %0,25'lik adımlarla değiştirebilir. FRAX 1 doların üzerinde olduğunda, fonksiyon teminat oranını bir adım düşürür ve FRAX'in fiyatı 1 doların altında olduğunda fonksiyon teminat oranını bir adım arttırır. Hem yenileme hızı hem de adım parametreleri yönetim aracılığıyla ayarlanabilir. Protokolün gelecekteki bir güncellemesinde, bir "Oransal-İntegral-Türevsel (PID) denetleyici tasarımı" kullanılarak dinamik olarak bile ayarlanabilirler. FRAX, FXS ve teminat fiyatlarının tümü, Uniswap çifti fiyatının ve ETH:USD Chainlink oracle'ının zaman ağırlıklı ortalaması ile hesaplanır. Chainlink oracle, protokolün Uniswap'te ortalama stabil kripto para havuzu yerine doların gerçek fiyatını almasını sağlar. Bu, FRAX'in yalnızca mevcut stabil kripto paraların ağırlıklı ortalamasını kullanmak yerine daha fazla esneklik sağlayacak olan dolara karşı sabit kalmasını sağlar.
FRAX stabil kripto paraları, uygun miktarda bileşen parçalarının sisteme yerleştirilmesiyle basılabilir. FRAX başlangıçta %100 teminatlandırılmıştır. Yani FRAX basmak sadece basım sözleşmesine teminat koymayı gerektirir. Kesirli aşamada FRAX basmak, uygun teminat oranının yerleştirilmesini ve Frax Hisseleri (FXS) oranının yakılmasını gerektirir. Protokol, teminat olarak her tür kripto para birimini kabul edecek şekilde tasarlanmış olsa da Frax Protokolünün bu uygulaması, teminattaki volatiliteyi yumuşatmak için esas olarak zincir üzerindeki stabil kripto paraları teminat olarak kabul ederek FRAX'in daha algoritmik oranlara sorunsuz bir şekilde geçmesini sağlar. Sistemin hızı arttıkça ETH ve Wrapped BTC gibi volatil kripto para birimlerini gelecekteki havuzlara dahil etmek yönetim ile daha kolay ve güvenli bir hâle gelir.
Frax v2, dünyaya “Algoritmik Piyasa İşlemleri Denetleyicisi (AMO)” fikrini tanıtarak, kesirli-algoritmik kararlılık fikrini genişletmektedir. Basitçe söylemek gerekirse AMO denetleyicisi, teminat oranını düşürmediği ve FRAX fiyatını değiştirmediği sürece ihtiyari FRAX para politikasını gerçekleştiren otonom bir sözleşmedir. Bu, AMO denetleyicilerinin, açık piyasa işlemlerini algoritmik olarak yapabilecekleri anlamına gelir (adlarını buradan almaktadırlar) ama öylece yoktan FRAX basamazlar ve sabit fiyatı (peg) bozamazlar. Bu, FRAX’ın temel katman kararlılık mekanizmasını saf ve dokunulmamış tutar ve bu da protokolümüzü özel yapan ve diğer küçük projelere ilham veren şeyin özüdür. Bu aynı zamanda AMO denetleyicilerini ekonomik olarak disiplinli tutar; şöyle ki desteksiz olabilecek FRAX miktarı için bir tavan vardır ve bu da protokolün, klasik merkez bankalarının yaptığı gibi, kontrolsüz para basmasını önler.
AMO denetleyicileri, çalışma mantığının herhangi bir bileşeni CR’nin tekrar temin edilmesini gerektirecek şekilde FRAX basılmasını gerektirirse işlemi programlı olarak durduracaktır. Temel katman kesirli-algoritmik mekanizma her zaman önceki gibi çalışmaktadır. FRAX fiyatı sabit fiyatın üzerindeyse CR düşürülür, FRAX arzı her zamanki gibi genişler ve AMO denetleyicileri çalışmaya devam eder. CR, sabit fiyatın düştüğü noktaya kadar düşürülürse AMO’lar tüm piyasa işlemlerini durdurur; sistem önceki gibi sabit fiyata dönmek için FRAX iade edilirken ve CR yükselirken tekrar temin etme işlemi yapar. Bu, tüm AMO’ların v1 mekanizmasının çalıştığı gibi piyasa güçlerinden gelen girdilerle çalışmasını sağlar.
AMO denetleyicileri, FRAX’ı algoritmik stabil kripto para uzayının lideri yapan temel kararlılık mekanizmasını değiştirmeden maksimum esneklik ve fırsat yaratarak FRAX’ın en güçlü stabil kripto para protokollerinden biri olmasını sağlamaktadır. AMO denetleyicileri, protokolün çalışmasını riske atmadan sürekli yükseltme ve iyileştirme sağlayan modüler bir tasarım uzayı açmaktadır. Bu, Frax’ın en sermaye verimli merkezi olmayan dijital para haline gelmesi için bir sonraki adımdır.
Ayrıca Frax v2; protokolü iyileştiren, sermaye verimliliği ile gizliliği artıran ve FXS sahiplerine daha fazla değer sağlayan çoklu AMO denetleyicilerine sahip olmaya başlayacaktır. Herkes AMO’ları önerebilir, oluşturabilir ve yaratabilir; bunlar daha sonra denetime tabi şekilde dağıtılabilir. Frax’ın algoritmik piyasa işlemlerinin, DeFi protokolünüzle etkileşimi içermesi gerektiğine inanıyorsanız geliştirme ve iş birliğini konuşmak üzere bize ulaşın! Birçok projenin Frax’ın AMO’larına entegre olmaktan sağladığı fayda en az Frax’ın sağladığı fayda kadardır. Örneğin, Teminat Yatırımcısı AMO, yEarn, Aave ve Compound’a 30 milyon doların üzerinde atıl teminat dağıtmıştır.
Ağırlıklı olarak protokol tarafından kontrol edilen ve sahip olunan likiditeye sahip stableswap havuzu
Curve AMO; FRAX ve USDC teminatını, protokol için likidite sağlayarak ve sabit fiyatı sıkılaştırarak çalıştırır. Frax, kendi FRAX3CRV meta havuzunu uygulamıştır. Bu, FRAX dağıtıcı adresinin, kendi Curve havuzunda yönetici ayrıcalıklarına sahip olduğu anlamına gelir. Bu, Curve AMO denetleyicisinin, FXS sahipleri ve gelecekteki çeşitli işlevler için yönetim ücretleri belirlemesini ve toplamasını sağlar. Protokol, alım satım geliri elde ederken daha fazla likidite yaratmak ve sabit fiyatı sıkılaştırmak için kendi Curve havuzuna atıl USDC teminatı ya da yeni FRAX taşıyabilir.
Teminatsızlaştırma - Boşta kalan teminatı ve yeni basılmış FRAX'i FRAX3CRV havuzuna yerleştirir.
Piyasa işlemleri - İşlem ücretleri ile CRV ödüllerini biriktirir ve havuzu periyodik olarak yeniden dengeler. FRAX3CRV LP tokenleri, ekstra getiri için Yearn crvFRAX kasasına, Stake DAO'ya ve Convex Finance'e yatırılır.
Yeniden teminat altına alma - Önce havuzdan fazla FRAX'i çeker; ardından CR'yi artırmak için USDC'yi çeker.
FXS1559 - CR üzerinden biriktirilen günlük işlem ücretleri ve LP değeri. (geliştirme aşamasında)
Curve'ün Stableswap sabiti, rezervler aşırı şekilde dengesiz olmadığında, stabil kripto para swapları arasında azaltılmış ücret volatilitesi sağlar, bunu yaparken de doğrusal bir swap eğrisine yaklaşır.
Aşırı dengesizlik durumlarında sabit, Uniswap sabit-ürün eğrisine yaklaşır.
Böyle iki eğrinin kombinasyonu, bir katsayıya göre havuzdaki bakiye oranına bağlı olarak birinin veya diğerinin ifadesine imkan tanır. Katsayı olarak XD^{n-1}XDn−1 boyutsuz parametresi kullanılarak iki eğrinin kombinasyonu, N kripto paraya genelleştirilebilir.
Protokol, AMO'nun erişiminin olduğu dayanak teminat miktarını, FRAX'in fiyatı, CR'ye düştüğü takdirde çekebileceği USDC bakiyesini bularak hesaplar. FRAX her zaman CR'nin değerindeki teminatla desteklendiği için asla teminatın kendi değerinin altına düşmemelidir. Örneğin, FRAX asla %85 CR'de 0,85 doların altına düşmemelidir. Bu hesaplama, Curve AMO'nun erişiminin olduğu teminat miktarını hesaplamak için en güvenilir ve tutucu yoldur. Bu, Curve AMO'nun, FRAX'in sabit fiyatı bozması durumunda tam olarak ne kadar teminata erişiminin olduğunu bilerek sabit fiyatı sıkılaştırmak için USDC teminatına ek olarak havuzda yerleştirmek üzere FRAX basmasını sağlar.
FRAX ile Uni v3'te stabil-stabil çiftlere atıl teminat dağıtma
LP'lerin belirli fiyat aralıkları arasında likidite dağıtmasına olanak tanıyan Uniswap v3'ün AMM algoritmasının en önemli yeniliği, stabil kripto paradan stabil kripto para çiftlerinin (örneğin FRAX-USDC) sıkı bir sabit fiyat içinde son derece derin likidite biriktirmesine olanak tanımasıdır. Uniswap v2'ye kıyasla Uniswap v3'teki aralık emirleri, sonsuz bir fiyat aralığına yayılmak yerine likiditeyi yoğunlaştırır.
Uniswap v3 Liquidity AMO, FRAX'e karşı diğer stabil kripto paralara likidite sağlayarak FRAX ve teminatı işletir. AMO, Uni v3'te herhangi bir pozisyona girebildiğinden ve buna karşı FRAX basabildiğinden, Uni v3'teki diğer herhangi bir stabil kripto paraya ve volatil teminata genişleme imkanı tanır. Ayrıca collectFees() fonksiyonu, AMO kârlarını fazla teminatlı piyasa işlemlerine tahsis etmek için periyodik olarak çağrılabilir.
Teminatsızlaştırma - Boşta kalan teminatı ve yeni basılmış FRAX'i bir Uni v3 çiftine tahsis eder.
Piyasa işlemleri - Uni v3 işlem ücretlerini ve teminat türleri arasındaki swap'leri biriktirir.
Yeniden teminat altına alma - Uni v3 çiftlerinden çeker, FRAX yakar ve CR'yi artırmak için FRAX getirisi sağlar.
FXS1559 - CR üzerinden biriktirilen günlük işlem ücretleri.
Tüm fiyatlar, bir varlık ile diğeri arasındaki oranlar olarak mevcuttur. Geleneksel olarak günlük mal ve hizmetlerin fiyatlarını karşılaştırmak için ölçü birimi olarak paydada bir para birimini (örneğin Dolar) kullanırız. Uniswap'ta fiyatlar, havuzdaki x'in rezerv miktarının y'nin rezervine oranı ile belirlenir.
Uniswap v3'ün aralık emri mekaniği, rezervleri belirli bir fiyat noktasında veya fiyat adımında "sanallaştırarak" mevcut x*y=k sabit-ürün piyasa düzenleyici sabitine (CPMM) uyar. Bir likidite pozisyonunun hangi fiyat adımlarıyla sınırlandığını belirterek, belirli bir varlık için likiditeyi tüm aralığa (0,∞) yaymak zorunda kalmadan sabit-ürün değişmezini takip eden aralık emirleri oluşturulur.
Uniswap v3'teki bir fiyat, "i fiyat adımı" değerine 1,0001 değeri ile tanımlanır. Fiyat adımı fiyatlarının sınırları G={gi∣i∈Z,g=1.0001} cebirsel grubu ile temsil edilebilir. Bu mekanizma, tam sayıların kolayca fiyat sınırlarına dönüştürülmesini sağlar ve her bir fiyat adımı-fiyat-sınır'ı bir temel nokta (%0,01) olarak diğerinden ayırma kolaylığına sahiptir.
Sanal rezervler, her pozisyonun likidite ve fiyat adımı sınırları izlenerek takip edilir. Bir fiyat adımı sınırını geçtikten sonra o fiyat adımı için mevcut olan likidite L, ilgili fiyat aralıklarına giren ve çıkan pozisyonları yansıtacak şekilde değişebilir. Fiyat adımı sınırları içinde swap'ler, sanal rezervlere göre fiyatı karekök(P) değiştirir. Yani swap'ler sabit-ürün (x∗y=k) değişmezi gibi hareket eder. x ve y sanal rezervi likidite ve fiyat ile hesaplanabilir:
Gerçek uygulamada fiyatın karekökünün kullanıldığını unutmayın. Bunun nedeni, karekök hesaplamalarının fiyat adımının içindeki swap'leri hesaplamasını önleyerek yuvarlama hatalarının önüne geçmesidir.
Likidite, x∗y=k CPMM işleminde sanal bir k olarak düşünülebilir, ΔY ise Y varlığının miktarına karşılık gelir ve ΔP, fiyat adımının içindeki fiyat kaymasını temsil eder.
Fiyat adımı içi swap'ler için L sabit olduğundan fiyatın likiditesi ve kare kökü ile ΔX ve ΔY hesaplanabilir. Swap bir fiyat adımının üzerinden geçerken en fazla P sınırına kadar kaymalı ve ardından bir sonraki fiyat adımı için mevcut likiditeyi yeniden ayarlamalıdır.
FRAX’ı doğrudan Tornado anonimlik setlerine basar
FRAX tümüyle izinsiz, merkezi olmayan bir parayı amaçladığı için sonraki doğal odak alanı, geleneksel paraya benzer tam gizlilik olmalıdır. Gizlilik özelliklerimizi genişletmek için FRAX’ı, Ethereum’un önde gelen zk gizlilik teknolojisi Tornado.cash’e eklenen en yeni varlık yapmayı önerdik. FRAX’ın genişletme olaylarını, gizlilik artırıcı mühimmat olarak kullanacak olan FRAX-Tornado anonimlik setine doğrudan FRAX’ın basılmasını sağlayacak bir AMO denetleyicisi önerdik; gizlilikteki herhangi bir artış, değer ürettiği için bu, protokol için pozitif toplamlı bir sonuçtur. Arbitrajcılar ve kullanıcılar, genesis’ten yeni FRAX karıştırmak için FRAX’ı doğrudan Tornado.cash’in anonimlik setine basabileceklerdir. Bu stratejinin gaz ve optimizasyon maliyetleri, L2 çözümlerinden avantaj sağlamak için araştırılmaktadır. Bu AMO’nun nihai hedefi, gaz/L2 optimizasyon çözümleri tam olarak uygulandığında gelen FRAX arzının tamamını anonimleştirmektir.
FXS emisyonlarını ve FRAX genişletmelerini kontrol etmek için gösterge ağırlıklı sistem
Curve Finance, CRV token emisyonları için gösterge sistemini tanıtmıştır. Kullanıcılar, farklı Curve likidite havuzlarının "ağırlıklarına" oy vermek için veCRV'lerini kilitlerler. FRAX, çeşitli protokollerde herhangi bir FRAX çifti için benzer bir sistem sunmaktadır.
FRAX gösterge sistemi, FXS sahiplerinin veFXS oluşturmak ve gelecekteki FXS emisyonlarının yönlendirildiği yerlerde oy kullanmak için 4 yıla kadar stake etmelerine olanak tanır. Kullanıcılar veFXS bakiyeleri ile FRAX gösterge ağırlıkları için oy kullanabilirler. Oy haklarını birden fazla göstergeye veya tek bir göstergeye dağıtabilirler. Bu, protokolün en uzun süreli kullanıcıları olan veFXS sahiplerinin gelecekteki FXS emisyon oranı üzerinde tam kontrole sahip olmalarını sağlar. Gösterge sistemi ayrıca ödüllerin çoğunluğunun satıldığı FRAX çiftlerinin etkisini azaltır. Çünkü bu LP'lerin kendi çiftleri için oy vermeye devam etmek için veFXS'si olmayacaktır. Bu sistem, havuzlarının gösterge ağırlığını artırmak için ödüllerini sürekli olarak veFXS'e stake den LP sağlayıcılarını büyük derecede şekilde desteklemektedir. Özet olarak FRAX göstergeleri, veFXS sahiplerinin teşviklerini bir araya getirir ve böylece en uzun süreli işlem yapmayı düşünen FXS sahipleri, tüm topluluk FXS tahsisleri dağıtılana kadar FXS emisyonlarının nereye gittiğini kontrol ederler. Gösterge ağırlıkları her hafta Çarşamba 17.00 PST'de güncellenir. Yani her çiftin FXS emisyon oranı 1 hafta boyunca sabit kalır ve ardından her Çarşamba yeni orana güncellenir. Tüm kullanıcılar 10 günde bir ağırlık tahsislerini değiştirebilirler.
Tüm FXS dağıtıldıktan sonra gösterge sistemi LP'ler için ödül olarak FRAX stabil kripto para genişletmelerini kontrol etmeye geçecektir. Bu FXS'den FRAX ödüllerine geçiş, FXS emisyonları tamamlanmak üzere olana kadar gerçekleşmez ve stabil kripto paranın öncelikle güven, itimat ve Lindy etkisi oluşturmasına izin verir. Ayrıca veFXS stake edenler gösterge programının geçici olmadığını ve FXS ödülleri sona erdiğinde kullanımdan kaldırılmayacağını bilerek maksimum 4 yıllık süreyi stake etme konusunda emin olabilirler. Gösterge ağırlıkları sadece sürekli olarak ödül olarak FRAX stabil kripto paralarını dağıtmaya geçecektir.
LP tokenlerini bir ölçü ağırlık sözleşmesinde stake eden kullanıcılar, sahip oldukları veFXS miktarına bağlı olarak APR'lerinde daha fazla destek elde ederler. Ek olarak LP tokenlerini belirli bir süre için stake sözleşmesi dahilinde kilitleyen kullanıcılar ayrıca bir ilave destek kazanacaktır ve böylece maksimum APR için her iki desteğin biriktirilmesine olanak tanınacaktır. Gösterge ağırlıkları haftalık olarak değiştiğinden, gösterge ağırlığı değiştiğinde göstergelerde kilitli olan LP'lerin LP kilidi açılmaz. Desteklerin nasıl hesaplandığına dair bir açıklama için veFXS özellikleri sayfasına göz atın.
FRAX göstergeleri veFXS stake edenlerin FRAX'i entegre eden herhangi bir havuza yönelik FXS emisyon oranını doğrudan kontrol etmelerini sağlar. Protokoller veya çiftler, FRAX stabil kripto paraları kullandıkları ve gösterge yönetim oylamasını geçtikleri sürece gösterge ağırlığına sahip olabilirler. Uniswap V3 stabil kripto para aralığı göstergeleri başlangıç göstergesi (ve Curve'ün FRAX3CRV havuzu) olacak olsa da herhangi bir FRAX havuzu (zincirler arası havuzlar dahil) gelecekte bir gösterge olarak eklenebilir. veFXS gösterge sistemi, Curve'e kıyasla tamamen agnostiktir. Çünkü FRAX göstergeleri sadece stabil kripto paranın havuzda olmasını gerektirirken, Curve tüm göstergelerin bir Curve havuzu olmasını gerektirir. Özet olarak veFXS göstergeleri, DeFi'nin para katmanı gösterge ağırlıklarıdır. Curve gösterge ağırlıkları ise DEX katmanı ağırlıklarıdır. VeFXS stake edenler, FRAX'i entegre eden herhangi bir protokole yönelik emisyonları kontrol edebildiğinden birçok protokol ve topluluk, algoritmik bir stabil kripto para protokolünün gelecekteki nakit akışını kontrol etmek için rekabet edebilir.
VeFXS'i stake etmek için herhangi bir akıllı sözleşmenin (EOA olmayan cüzdan) bir yönetim oylamasıyla beyaz listeye alınmaları gerektiğini unutmayın. AMO kârları ve çiftçilik destekleri gibi veFXS tutmanın faydalarının tam listesi için veFXS tüm özelliklerine göz atın.
Gösterge platformu, ihtiyaç duyulan belirli likidite dengesini oluşturmak için herhangi bir potansiyel FRAX çiftinin ödüllendirilebileceği dinamik bir likidite teşvikleri sistemi aracılığıyla Frax Protokolünden tüm "fiat kripto para" bağımlılığını kaldırmanın ilk aşamasıdır. Ayrıca göstergeler tüm protokollere (ve gelecekte herhangi bir çapraz zincir likidite havuzlarına) dağıtılabildiğinden Frax Protokolü, herhangi bir gösterge havuzundaki temel teminatların hiçbiri üzerinde herhangi bir hak talebinde bulunmaz. Bu yüzden FRAX sistem sözleşmelerinin kara listeye alınması veya FRAX sözleşmeleriyle etkileşimi engellemenin sabit fiyatın stabilitesi üzerinde herhangi bir etkisi olmaz. Bu sistem, sansüre dirençli bir dijital varlığın stabilizasyonunu teşvik etme özelliğini korurken makul derecede mümkün olduğunca dağıtılmış hâldedir. Merkezi bir aktörün (bir fiat kripto para veren kuruluş veya devlet aktörü gibi) sözde anonim kullanıcıların gösterge ödüllü havuzlara likidite eklemesini engellemesinin imkansız derecede zor olacağı yeterli merkezsizleşmeye ulaşmak için çoklu protokoller (ve zincirler/L2'ler) üzerinde geniş bir gösterge dizisi gereklidir.
Tamamen teminat / algoritma üzerine çalışan veya tek bir parti tarafından garantilenen stabil kripto paraların aksine hem fraksiyonel, hem de algoritmik olarak çalışan bir kripto para birimi olan FRAX’i herkes üretebiliyor. Böylece iki sistemin de protokol için çıkardığı problemler çözülmüş oluyor.
Fiyatı bir dolara sabit olan bu stabil kriptoyu basabilmek için belli bir oranda USDC’ye, belli bir oranda ise FXS’e sahip olmanız gerekiyor. Protokolün sürdürülebilirliğini sağlayan, arz-talep grafiğini dengeleyen değişken teminat oranı (collateral ratio) ise hangisini daha fazla vermeniz gerektiğini belirliyor.
Örneğin protokoldeki teminat oranı %75 ise bir adet FRAX basabilmeniz için 0.75 dolar değerinde USDC, 0.25 dolar değerinde FXS vermeniz gerekiyor. Bu sayede bir dolar değerinde FRAX basabiliyorsunuz, verdiğiniz FXS ise yakılıyor. Bu protokol de FRAX’a olan ilgi arttıkça FXS’in arzını azaltarak değerini yükseltiyor.
Bunun tam tersini yaparak elinizdeki FRAX’leri USDC ve FXS’e dönüştürebiliyorsunuz. Teminat oranına göre gerçekleşen işlemde örnek olarak %75 teminat oranından FRAX satarsanız 0.75 dolar değerinde USDC, 0.25 dolar değerinde FXS alıyorsunuz.
Birçok ağda değiştirilebilir çok zincirli FRAX+FXS
Frax Protokolü, tüm dağıtımlarda tutarlı bir küresel duruma sahip olan çok zincirli bir protokoldür. FRAX+FXS tokenleri, tüm ağlarda tek bir yolla dağıtılır. Her zincir için bağımsız bir Frax uygulaması yoktur. Bu nedenle protokol, benzersiz ve yeni bir yolla sıkı bir sabit fiyatı ve değiştirilebilirliği korumasını sağlayan bir köprüleme sistemine sahiptir.
Protokol, köprülenmiş her bir FRAX/FXS'yi o köprü sisteminin benzersiz bir yükümlülüğü olarak ele alır ve diğer zincirlerden taşınan FRAX/FXS'yi bu köprünün tanımlayıcısıyla adlandırır. Örneğin, AnySwap köprülü FRAX, anyFRAX olarak; Wormhole köprüsüyle köprülenen FRAX, wormFRAX olarak adlandırılır.
Her zincirin 1 adet standart FRAX ve standart FXS sözleşmesi vardır ve bunlar basitçe "FRAX" ve "FXS" (ön eksiz) olarak adlandırılır. Bu tokenler, AMO'ların genişlettiği/daralttığı ve bizzat kullanıcıların tröstsüz basıp/kullanabileceği şeylerdir.
Standart (yerel) FRAX/FXS: Protokol ve AMO'lar tarafından yerel olarak verilen/basılan/kullanılan salt protokol yükümlülüğüdür. Standart FRAX, bahsi geçen belirli ağın varsayılan renklerine ve ortasında o ağın logosuna sahiptir. Yerel FXS, sağ altta zincirin yerel renklerine ve logosuna sahiptir. Bu nedenle herhangi bir standart/yerel FRAX/FXS, ağ logosunu her zaman kripto paranın bir yerinde görüntüler.
Köprülü FRAX/FXS: Desteklenen bir köprü protokolü kullanılarak başka bir ağdan mevcut zincire getirilen tokenler. Köprülü tokenler için adlandırma kuralı, onları mevcut ağa getirmek için kullanılan köprü için bir "ön ek" ataması bulundurur. Örneğin: ETH'den AVAX'a AnySwap köprülü FRAX, AVAX'ta anyFRAX olarak adlandırılıyorken ETH'de sadece standart FRAX'tır. Köprü protokolünün renkleri ve logosu, mevcut ağ içinde kaynağının hangi köprü olduğunu açıkça göstermek için FRAX/FXS tokeninde belirgin bir şekilde görüntülenir.
Tüm standart FRAX/FXS ERC20 token sözleşmelerinde tokene yerleşik 1'e 1 Stableswap AMM'si bulunur. Bu, tüm desteklenen köprülü FRAX/FXS'ler için ağın standart FRAX/FXS'sine veya bu FRAX/FXS'sinden swap yapılmasını sağlar. Bu, FRAX'in sabit fiyatının sıkı bir şekilde arbitraj yapılmasını sağlar ve ayrıca tüm zincirlerde FXS'nin tek dağılımını korur. Örneğin, Fantom'daki standart FRAX'ın 0,990 dolar olduğunu varsayalım. Bir arbitrajcı kâr elde etmek için ERC20 token sözleşmesindeki stableswap havuzunda bulunan herhangi bir FRAX için 1'e 1 swap edebileceğini ve ardından anyFRAX ile FRAX'ın sabit fiyata sahip olduğu ETH ana ağına (veya başka bir zincire) tekrar köprü yapabileceğini bilerek 0,990 dolardan mümkün olduğunca çok standart FRAX satın alabilir.
Bu nedenle bir zincirde standart FRAX/FXS satın almak, başka bir zincirde FRAX/FXS satın almakla aynı şeydir. Desteklenen köprülerden herhangi birini (yakında daha fazlası eklenecek) kullanarak FRAX/FXS'yi köprülerseniz, köprülü tokeni o zincirdeki yerel FRAX/FXS ile çiftlik/LP/tutmak vb. amaçlarla swap'leyebilirsiniz. Ayrıca standart FRAX/FXS herhangi bir zincirde AMO'lar ile basıldığında protokol, token sözleşmesinde standart tokenleri zincirler boyunca hareket ettirmek için yeterli swap likiditesi olup olmadığını kontrol ederek sabit fiyatın her zaman küresel ve arbitrajlı kalmasını sağlar.
Swap'ler, https://app.frax.finance/crosschain adresinde veya herhangi bir zincirdeki yerel tokenin akıllı sözleşmesi ile doğrudan etkileşime girerek her zaman yapılabilir. Swap mekanizması tüm zincirlerde yerel ERC20 FRAX/FXS'de yerleşiktir (Ethereum L1 hariç).
FRAX’ın sabit fiyatının stabilize edilmesine yardımcı olur
Bu denetleyici, bir miktar teminatı alır ve teminat fiyatındaki önemli düşüşleri minimize etmek için net 0 volatiliteye sahip temel alım satım oluşturmak amacıyla ters/kısa pozisyonla bunu risklere karşı mükemmel şekilde korur. Bu AMO, FRAX’ın daha çeşitli ve değişken teminatla desteklenmesini sağlar. Örneğin, mükemmel şekilde korunmuş teminat birimleri oluşturmak için (ör. ETH-iETH) varlığın kendisiyle birlikte Synthetix ters varlıklar kullanmayı araştırıyoruz.
FXS tokeni için en güçlü destek toplama mekanizması
FXS1559, sistemdeki teminat oranının üzerindeki tüm fazla değerini hesaplar ve bu değeri yakılacak FXS satın almak için kullanır. Tüm AMO teklifleri, teminat oranı (CR) üzerinde ne kadar birikmiş değer olduğunu hesaplayan bir FXS1559 fonksiyonu içermelidir. Bu değer FXS yakmak için harcanır.
FXS1559, belirli gaz fiyatları/kullanım ölçütlerini göz önünde bulundurarak blok üretimi sırasında ETH yakan bir Ethereum iyileştirme teklifi olan EIP1559'a ithafen adlandırılmıştır. EIP1559, ETH yerel varlığının değer önerisini tamamen değiştirmiş ve protokol seviyesinde değer yakalamayı resmileştirmiştir. EIP1559, ETH'nin ekonomik değerini protokol seviyesinde sıkı bir şekilde bağlar. FXS1559 de benzer şekilde FXS değeri yakalamayı AMO seviyesinde bağlar. AMO'lar, herhangi bir piyasa operasyon stratejisini yürütmek için sonsuz ve Turing-tamlığına sahip bir tasarım alanına sahip olduğundan FXS'nin olası her AMO tasarımında nasıl değer yakaladığını resmileştirmek önemlidir.
FXS1559 spesifik olarak her T zaman aralığında CR'nin üzerindeki fazla değeri hesaplar ve değere karşı teminat oranına orantılı olarak FRAX basar. Daha sonra yeni basılmış para birimini FRAX-FXS AMM çiftlerinde FXS satın almak ve yakmak için kullanır.
Örnek: Protokol genelinde dolaşımda olan %86 CR ile 86 milyon dolarlık teminat değerine sahip 100 milyon FRAX var. Sistem, 1,00 dolarda işlem gören FRAX ile dengededir. Teminat, Collateral Investor AMO ve Curve AMO gibi birden çok AMO aracılığıyla dağıtılır. Protokolün çeşitli piyasa işlemleri; getiri, işlem ücreti ve faiz kazandırır. Her gün çeşitli AMO'lardan kazanılan 20.000 dolar değerinde gelir bulunur. Bu, 20.000 dolarlık bir teminat değeri fazlası olduğu için CR'yi her gün %0,023 oranında artıracaktır. T = 24 saat sonra CR artık %86,023 olur ve bu %86 hedefinden daha yüksektir. CR'nin %86 olduğu göz önüne alındığında protokol CR'yi iki şekilde yeniden dengeleyebilir. AMM'lerden FXS satın almak için 20.000 dolar değerindeki teminat kârını kullanabilir. Ancak 20.000/(.86) = 23.255,814 FRAX basmak daha verimli ve avantajlı bir yöntemdir.
Daha sonra yeni basılan 23.255,814 FRAX'i alır ve en yüksek likiditeye sahip zincir üzerindeki piyasalardan (şu anda FRAX-FXS Uniswap çifti) FXS satın alır. Daha sonra bu FXS anında yakılır. Bu ikinci yöntem, FRAX arzını genişletme, FXS token sahiplerine değer kazandırma ve protokolü CR'ye uygun şekilde yeniden dengeleme gibi açık bir avantaja sahiptir.
FXS1559 aslında mevcut hedef teminat oranının üzerindeki fazla değeri resmi olarak FXS sahiplerine kanalize etmek amacıyla tüm AMO'lar için protokol dâhilindeki bir kuraldır.
FRAX'i DeFi platformlarına borç olarak vererek APY kazanır
Bu denetleyici, temel basım mekanizması yerine herhangi bir kişinin faiz ödeyerek FRAX almasına imkan tanımak amacıyla Compound veya CREAM gibi para piyasalarına FRAX basar. Para piyasalarına basılan FRAX, alıcı tarafından para piyasası aracılığıyla gereğinden fazla teminatlandırılmadığı sürece dolaşıma girmez, böylece bu AMO doğrudan teminat oranını (CR) düşürmez. Bu denetleyici, protokolün doğrudan FRAX borç vermesine ve mevcut para piyasaları vasıtasıyla alıcılardan faiz elde edilmesine imkan tanır. Bu AMO etkin şekilde MakerDAO'nun tek bir piyasa işlemleri sözleşmesindeki tüm protokolüdür. Borç verme nedeniyle sağlanan nakit akışı, FXS'yi geri almak ve yakmak için kullanılabilir (MakerDAO'nun, kararlılık ücretlerinden MKR'yi yakma şekline benzer biçimde). Kredi AMO aslında para piyasası tarafından belirlenen bir faiz oranını ödeyerek FRAX'i dolaşıma sokmak için yeni bir yol yaratır.
Teminatsızlaştırma - FRAX'i para piyasalarına basar. Ödünç alınan tüm FRAX fazla teminatlandırıldığından CR doğrudan basılan FRAX miktarı kadar düşmez.
Piyasa işlemleri - Alıcılardan gelen faiz gelirini biriktirir
Yeniden teminat altına alma - Para piyasalarından basılmış FRAX'i çeker.
FXS1559 - CR üzerinden biriktirilen günlük faiz ödemeleri. (geliştirme aşamasında)
AMO, daha fazla FRAX basarak (faiz düşer) veya FRAX'i kaldırarak ve yakarak (faiz artar) FRAX almak için faiz oranını artırabilir veya azaltabilir. Bu, tüm FRAX dağıtıcılarından FRAX alma maliyetini değiştirdiği için güçlü bir ekonomik kaldıraçtır. Bu, AMO'nun belirli bir oranı hedeflemek için FRAX basıp kaldırabileceğinden dolayı tüm pazarlara nüfuz eder. Bu aynı zamanda protokolün hangi yönü hedeflemek istediğine bağlı olarak FRAX short'lama maliyetini etkili bir şekilde daha fazla veya daha az pahalı hale getirir.
AMO, daha fazla FRAX basarak (faiz düşer) veya FRAX'i kaldırarak ve yakarak (faiz artar) FRAX almak için faiz oranını artırabilir veya azaltabilir. Bu, tüm FRAX dağıtıcılarından FRAX alma maliyetini değiştirdiği için güçlü bir ekonomik kaldıraçtır. Bu, AMO'nun belirli bir oranı hedeflemek için FRAX basıp kaldırabileceğinden dolayı tüm pazarlara nüfuz eder. Bu aynı zamanda protokolün hangi yönü hedeflemek istediğine bağlı olarak FRAX short'lama maliyetini etkili bir şekilde daha fazla veya daha az pahalı hale getirir.
FXS tokenlerini çiftçilere dağıtma ve DeFi programlarını yeni kurallarla teşvik etme
FXS ödülleri, teşvik edilen çiftlere Uniswap LP tokenleri yatıran kullanıcılar tarafından alınabilir ve bu, Uniswap'ta token çiftlerine likidite ekleyerek elde edilebilir. Teşvik edilen her çift kendi emisyon oranına sahip olacak ve teşvik edilen çiftler arasındaki tüm FXS ödüllerinin toplamı, ilk yıl için 18.000.000 FXS'lik bir baz oranda piyasaya sürülecektir. Ayrıca FRAX daha algoritmik bir hâle gelince önceki zamanlarda 2x'ye kadar bir desteğe sahip olmuştur. Belirli çiftler ve genel LP programı hakkında daha fazla bilgi için belgelerin Token Dağıtımı bölümüne göz atın.
Her havuzdaki emisyon oranı, teminat oranıyla ters orantılı olan bir CR Desteği faktörü ile çarpılır. Bu, FRAX daha algoritmik hâle geldikçe tüm havuzların FXS emisyon oranının arttığı anlamına gelir. CR Desteği sabiti 2x maksimum çarpana ayarlıdır. Yani FRAX %0 CR ile tamamen algoritmik hâlde ise FXS emisyon oranı 2x artar. Örneğin, CR %0 değerine ulaşırsa ilk yıl mevcut olan yılda 18.000.000 FXS emisyon; yılda 36.000.000 FXS oranına yükselecektir. FRAX %50 teminatlıysa destek 1,5x olur ve emisyon oranı yıllık 27.000.000 FXS olur. Bu destek yönetim eylemi sonucuyla Nisan 2021 tarihinde kullanımdan kaldırılmıştır.
Herhangi bir LP, LP tokenlerini 1095 güne (3 yıl) kadar kilitleyebilir. LP stake'leri iki destek faktörü ile çarpılır: zaman kilitli ve teminat oranı. Teminat oranı desteği, FXS'nin temel emisyon oranı için geçerlidir. Bu yüzden teminat oranı desteğindeki bir artış, tüm sistem genelinde daha fazla FXS dağıtılması anlamına gelir. Zaman kilitli desteği, havuzdaki tüm stake'lerin bir oranı olarak bir bireyin stake'ine uygulanır ve birisi zaman kilitli stake'lerden bir destek aldığında sıfır toplamlı bir sonuç elde edilir. Başka bir deyişle zaman kilitli bir destek, havuzdaki diğer herkesin ödül oranını azaltan havuz oranını artırarak tek bir kullanıcının aldığı FXS miktarını artıracaktır. Bu, likiditenin sabit bir süreliğine sisteme kilitleme riskini/ödülünü dengelemeye yardımcı olmak için yapılır. Zaman kilitli staking, Frax Protokolüne uzun vadeli inancı olan ve uzun bir süre için likidite sağlamayı taahhüt etmek isteyen LP'leri daha fazla ödüllendirmeyi amaçlamaktadır. Herhangi bir havuz emisyon oranı bir yönetim eylemi nedeniyle değiştirilirse havuzun zaman kilitli stake'lerinin kilidi otomatik olarak açılır ve emisyon oranları, fonlarını kilitleme taahhüdünde bulunan LP'lerde değişmez.
veFXS sahipleri, çiftçilik yaparken ağırlıklarına ek bir destek alacaklar. Daha fazla bilgiye veFXS özelliklerinden ulaşabilirsiniz.
FRAX’in USDC tarafından garantilendiğini bu basım tekniği sayesinde anlayabiliyoruz. FRAX satarak USDC ve FXS sahibi olmak, FXS ve USDC vererek de FRAX basabilmek ise kripto paranın dolara olan fiyat bağlılığını garanti altına alıyor. Aynı sistem sayesinde FRAX’a olan ilgi artınca FXS’in fiyatı artıyor ve protokol yatırımcılarına gelir sağlıyor. Gelin bunun nasıl işlediğini de ufak bir örnekle ele alalım.
Her halükârda sisteme bir dolar vererek bir dolar değerinde FRAX alabildiğimizi biliyoruz. FRAX’i bir dolarlık fiyatında sabit tutan şey de tam olarak bu aslında. Bu durumu bozabilecek iki ihtimal bulunuyor, sistem ise iki ihtimali algoritmik olarak eleyerek fiyatı bir dolarda sabit tutuyor.
FRAX’in bir doların üstüne çıkması durumunda arbitrajcılar bir dolar değerinde USDC ve FXS vererek FRAX basıyor, bastıkları FRAX’i satıyor, kâr ediyor ve fiyat satış baskısından dolayı bir dolara düşüyor.
FRAX’in bir doların altına inmesi durumunda ise arbitrajcılar piyasadan FRAX alıyor, bu FRAX’leri ise toplam bir dolar değerindeki USDC ve FXS karşılığında sisteme veriyor. Arbitrajcılar, aldıkları USDC ve FXS’leri satarak da kâr etmiş oluyor.
Bu sayede FRAX’in fiyatı düştüğü gibi tekrar bir dolara çıkıyor, yükseldiği gibi tekrar bir dolara iniyor.
Sistemde bulunan ihtiyaç fazlası teminattan yararlanmak veya teminatın yetersiz olduğu durumlarda kripto paranın sürdürülebilirliğini sağlamak için protokolde geri alım (buyback) ve tekrar temin etme (recollateralization) fonksiyonları bulunuyor. Bu fonksiyonlar, sistemde bulunan fazla parayı FXS yakıp tokeni değerlendirerek kullanabiliyor veya teminat eksikliği durumunda arbitrajcılara küçük bir FXS bonusu vererek onları sisteme teminat yüklemeye teşvik ediyor. Tekrar temin etme fonksiyonu, sistemin içindeki teminatın oranının sistemin işleyen teminat oranından daha düşük olduğunda devreye giriyor. Geri alım fonksiyonu ise tam tersi durumda çalıştırılıyor.
Tekrar temin etme fonksiyonu sayesinde arbitrajcılar sisteme gereken miktarda teminatı yükleyerek bunun karşılığında yeni basılan FXS tokenlarını küçük bir bonusla alabiliyorlar. Örneğin teminat eksiği olan bir durumda kullanıcı bu fonksiyonla sisteme 100 dolarlık USDC yükleyip %0.20’lik bonus sayesinde 100,75 dolar değerinde FXS alabiliyor. Sistem, stabil kalması gereken FRAX’ların altyapısını böylece güvence altına almış oluyor.
Sistemin teminat oranı %50 iken 100 milyon dolarlık FRAX’ın sirkülasyonda olduğunu varsayalım. Bu durumda sistemde 50 milyon dolar değerinde FRAX, 50 milyon dolar değerinde FXS bulunuyor. FRAX’ın fiyatının 0,99 dolara düşmesi durumunda sistemdeki teminat oranı %50,25’e çıkıyor. Ortaya çıkan teminat açığını kapatmak için gereken $250,000’ı sisteme yatıran kullanıcılar, bunun karşılığını fazladan FXS ile alıyor.
Sistemde gereğinden fazla teminat olması durumunda ise geri alım fonksiyonu kullanılıyor. FXS sahipleri, ellerindeki FXS’i yakarak yaktıkları FXS değerinde USDC elde ediyorlar. Böylece teminat havuzundaki fazla teminat azalırken yakılan FXS’ler sayesinde ise FXS tokeninin değeri artıyor.
Buna örnek vermek için sirkülasyonda %50’lik teminat oranıyla 1.5 milyon dolarlık FRAX olduğunu varsayalım. Teminat havuzlarındaki miktar 76 milyon dolar, bu da karşımıza bir milyon dolarlık ihtiyaç fazlasını çıkarıyor. Bu durumda kullanıcılar geri alım fonksiyonunu kullanıp FXS yakarak karşılığında aynı miktarda dolar alabiliyorlar. Böylece FXS’lerin değeri artıyor ve dolarların elden çıkması sayesinde teminat oranı sağlanıyor.
FXS’nin sistem genelinde dağıtımı
DeFi Protokolleri, büyümeyi hızlı şekilde başlatmak ve topluluk üyelerine protokol tokenleri dağıtmak için likidite programlarından faydalanmaktadır. Bu maksatla, tüm FXS tokenlerinin %60'ı, birkaç yıl boyunca çeşitli verim çiftçiliği (yield farming), likidite teşvikleri ve özel yönetim teklifleri aracılığıyla dağıtılacaktır.
%60 – Likidite Programları / Çiftçilik / Topluluk – 40 ay, ilk 12 ayda yarıdan fazlası piyasaya sürülecektir
FIP-16 veFXS göstergelerinden beri FXS göstergelerine olan token dağıtımı günde 25.000 FXS olarak değişmiştir. Asıl FRAX-FXS Uniswap v2 havuzu hâlâ günde 16.438,37 FXS biriktirmektedir.
FXS dağıtımının orijinal tasarım özelliklerine göre FXS arzı her 12 ayda bir 20 Aralık'ta yarıya inecektir. Bu, 20 Aralık 2021'de gösterge emisyonunun %50'lik bir düşüş yaşayarak günlük 12.500 FXS'ye ve FRAX-FXS Uniswap v2'in günde 8.219,18 FXS'ye düşeceği anlamına gelir. Bu değişiklikler, FXS arzının normal emisyon programı oldukları için kilitli LP'lerin kilidini açmaz.
DeFi gelişen bir alan olduğundan, bu emisyonlar tam bir Frax İyileştirme Teklifi (FIP) yönetim oylaması ile değiştirilebilir. Bu durumda FIP oylamayı geçerse LP kilitleri ve destek ağırlıkları yeniden yapılabilir. Tam oylar, 2 haftalık bir müzakere süreci ve ardından her bir resmi yönetim süreci için token sahibi oylaması gerektirir.
Topluluk yönetimi, emisyon takvimiyle hangi havuzların, programların ve girişimlerin destekleneceğine karar verebilir ama bu, maksimum 100.000.000 FXS arzını aşamaz. Böylece maksimum 60.000.000 FXS, yönetim tarafından oylandığı şekilde uzayda göründükleri gibi likidite programları ve diğer DeFi girişimleri için topluluğa dağıtılacaktır. Kalan tahsisata yönetim tarafından yeni programlar eklenebilir ama maksimum 100.000.000 FXS yatırım miktarı nedeniyle 60.000.000 FXS'den fazlası tahsis edilemez. Bunun amacı, FXS miktarı için maksimum yatırım miktarı belirlemek ve FXS'yi dağıtmak için gereken yıl sayısı için maksimum süre belirlemektir. Emisyon oranı, FXS'nin tümünü çok erken dağıtmadan (bu, uzun vadeli topluluk sürdürülebilirliği için gereklidir) ilk kullanıcılar için büyük miktarda ödül ihtiyacını dengelemek amacıyla seçilmiştir. FXS emisyonu, her şeyden daha çok Bitcoin madenciliği sonrasında düşünülmeli ve modellenmelidir. FXS dağıtımı, protokol her yerde mevcut olana kadar çok yıllı, genişletilmiş ve sürdürülebilir olmalıdır.
%5 – Proje Hazinesi / Hibeler/ Ortaklıklar / Güvence-Hata Ödülleri – Ekip ve Topluluğun takdirine göre
Proje Hazinesi, tümüyle topluluk ve ekip tarafından yönetilen FXS havuzudur. Frax teknolojisinin geliştirilmesi, kodun açık kaynak bakımı, akıllı sözleşmelerin gelecekteki denetimleri, sorumlu ifşa yoluyla hata ödülleri, muhtemel çapraz zincir uygulamaları ve yeni protokol seviyesi özellikler ve yükseltmelerinin oluşturulması için hibe yapılması, Ethereum topluluğu için Gitcoin hibelerinin yapılması, Frax İyileştirme Teklifleri (FIP'ler), borsalarla ve DeFi projeleriyle ortaklıklar ve lansmanda AMM'lerde likidite sağlamak için kullanılmalıdır. Bu fonun kullanılması, ekip ve topluluğun takdirine bağlıdır.
%20 – Ekip / Kurucular / İlk Proje Üyeleri – 12 ay, 6 aylık uçurum
Ekip tokenleri, kurucular ve Frax'in orijinal ilk iştirakçileri için tutulur. Frax Protokolü, 2018'in sonlarında tasarlanmıştır ve çalışma, 2019'un başlarında başlamıştır. Frax konsepti, başlangıcından itibaren 2 yaşın üzerindedir. Mainnet henüz piyasaya sürülüyor olsa da kurucuların ve Frax üzerinde çalışan ilk üyelerin katkıları, protokolün piyasaya sürülmesinde önemliydi. Ekip, daha büyük bir toplulukla ömrü boyunca Frax üzerinde çalışmaya devam edecektir.
%3 – Stratejik Danışmanlar / Harici İlk İştirakçiler – 36 ay
Frax protokolünün benimsenmesini geliştirmek için hukuki, teknik ve iş çabalarında yapılan stratejik çalışmalar için tahsis edilen danışman tokenleridir. Tokenler, 3 yıl boyunca eşit olarak verilir.
%12 – Akredite Özel Yatırımcılar – %2 lansmanda kilidi açıldı, %5 ilk 6 ayda verildi, %5 6 aylık uçurumla 1 yıl boyunca verilir
Frax'teki ilk tur, 2 saatten kısa bir sürede satılan küçük bir tahsisle Ağustos 2020'de yapıldı. Bu tahsis, tokenlerin küçük bir miktarına sahipti, lansmanda ~%2'sinin kilidi açıldı. Turun geri kalanı, tahsisli satışlar yoluyla bireysel olarak yapıldı. Kalan %10 ise 1 yıl boyunca eşit olarak dağıtılacak, bunun yarısı 6 aylık aralığa sahiptir.
https://docs.frax.finance/smart-contracts/multisigs
Birçok faydası olan Kilitli FXS
veFXS, Curve'ün veCRV mekanizmasına dayalı bir hak kazanma ve getiri sistemidir. Kullanıcılar FXS'lerini veFXS miktarının dört katı karşılığında 4 yıla kadar kilitleyebilir (örneğin 4 yıl boyunca kilitlenen 100 FXS, 400 veFXS getirir). veFXS devredilebilir bir token değildir ve likiditeye sahip piyasalarda işlem görmez. Daha çok, cüzdandaki kilitli FXS tokenlerinin protokol içinde hak kazanma süresini belirten hesap tabanlı bir puan sistemine benzemektedir.
VeFXS bakiyesi, tokenler kilidin açılma süresi yaklaştıkça doğrusal olarak azalarak sıfır kilit açılma süresi kaldığında 1 FXS başına 1 veFXS'ye yaklaşır. Bu, uzun vadeli stake etmeyi ve topluluğu daha etkin bir rol oynamaya teşvik eder. Sushiswap, yakın zamanda duyurulan oSushi token ile benzer bir uygulama teklif etmiştir. Azalmayı gösteren örnek bir grafiğe (Curve'ün veCRV'si) şu adresten ulaşabilirsiniz.
Akıllı sözleşmelerin ve DAO'ların veFXS stake etmeleri için yönetim tarafından beyaz listeye alınmaları gerekir. Yalnızca harici olarak sahip olunan hesaplar ve normal kullanıcı cüzdanları veFXS stake kilitleme fonksiyonunu doğrudan çağırabilir. Protokolünüze veFXS fonksiyonunu eklemek için beyaz listeye alınma teklifi göndererek gov.frax.finance adresindeki FRAX topluluğu ile yönetim sürecini başlatın.
Her veFXS'nin yönetim tekliflerinde 1 oy hakkı bulunacak. 1 FXS'yi maksimum süre olan 4 yıllığına stake etmek 4 veFXS üretir. Bu veFXS bakiyesi, 4 yıl içinde yavaş yavaş 1 veFXS'ye düşecek ve kullanıcı bu sırada veFXS'yi FXS'ye geri çevirebilecek. Bu sırada kullanıcı ayrıca FXS kilitleyerek, kilit bitiş tarihini uzatarak veya ikisini birden yaparak veFXS bakiyesini artırabilir. VeFXS'nin devredilemez olduğu ve her hesabın yalnızca tek bir kilit süresine sahip olabileceği unutulmamalıdır (yani tek bir adres belirli FXS tokenlerini 2 yıl, ardından başka bir FXS tokeni setini 3 yıl kilitleyemez vb.). Bir hesaptaki tüm FXS'lerin aynı kilit süresine sahip olması gerekir.
veFXS'i tutmak, belirli çiftçilik ödüllerini toplarken kullanıcıya daha fazla ağırlık sağlar. Doğrudan protokol aracılığıyla dağıtılan tüm çiftçilik ödülleri veFXS desteklerine uygundur. Diğer protokoller (Sushi Onsen gibi) tarafından desteklenen harici çiftçilik, Frax protokolünün kendisinden bağımsız olduklarından veFXS destekleri için genel olarak mevcut değildir. Bir kullanıcının veFXS desteği, ödüllerin genel emisyonunu artırmaz. Destek, her çiftçinin getirisine veFXS bakiyesiyle orantılı olarak eklenecek ek bir destektir. VeFXS desteği, ortaklık anlaşmalarına ve yönetim oylarına dayalı olarak topluluğun ve ekibin takdirine bağlı olarak her LP çifti için farklı olabilir.
Çiftçilik destekleri, LP'de 1 FRAX başına veFXS oranlarında verilir. Örneğin, 1 FRAX başına 10 veFXS'lik 2x destek oranına sahip bir FRAX-IQ çifti, 50.000 veFXS'ye sahip bir kullanıcının 10.000 dolarlık bir LP pozisyonu için 2x destek alacağı anlamına gelir.
Mevcut FRAX başına veFXS gereksinimleri 4 veFXS'ye 1 FRAX'tir
VeFXS'nin uygulanmasından sonra, veFXS sahipleri periyodik olarak ödül toplayabilirler. Emisyon oranı, getirinin elde edilme uygulanmasına ve FXS'nin piyasa fiyatına bağlı olarak değişecektir.
Şu anda veFXS sahibi olmanın FXS ödülleri, protokolün teminat oranının üzerindeki AMO kârlarından gelmektedir. Kârın %50'si FXS'yi geri satın alıp yakmak için kullanılırken, kalan %50'si veFXS sahiplerine dağıtılmak üzere getiri dağıtım sözleşmesine gönderilir.
veFXS sistemi modüler ve çok amaçlıdır. Gelecekte AMO ağırlıklarına oy vermek, yeni yerlerde/özelliklerde ek getiri elde etmek ve bir tür yönetim tokeni bono oranı olarak değerlendirilmesi için genişletilebilir.
Bu, genel anlamda Frax'e şöyle bir fayda sağlar:
veFXS aracılığıyla uzun süredir FXS sahibi olanlara oy hakkı verme
Çiftçilerin FXS stake etmesini teşvik etme
FXS için bono benzeri bir yardımcı program oluşturma ve stake edilen FXS için bir referans APR (Yıllık Faiz Oranı) belirleme
Merkezi olan varlıklara olan bağımlılığın azaltılması
Frax Merkezsizleştirme Oranı (DR), merkezi olmayan teminat değerinin, bu varlıklar için desteklenen/iade edilebilir toplam stabil kripto para arzına oranıdır. Aşırı zincir dışı risk içeren teminatlar, (yani fiat kripto paralar, menkul kıymetler ve altın/petrol vb. gibi emanet varlıkları) %0 merkezi olmayan olarak sayılır. DR, yalnızca sistem sözleşmelerinin içindekileri değil, bir protokolün hak sahibi olduğu temel tamamlayıcı teminat parçalarını da kapsar. DR, her varlığın temel değerini bulmaya yarayan özyineli bir fonksiyondur.
Örneğin, FRAX3CRV LP, %50'si FRAX'tir. Kendi kripto paranızla kendinizi destekleyemeyeceğiniz için bunu kaldırın. Diğer yarısı ise %33 USDC, %33 USDT ve %33 DAI olan 3CRV'dir. DAI kendi başına %60 fiat kripto paralardan oluşur. Yani FRAX3CRV LP'nin her 1 dolarının değerinin yalnızca ortalama 0,066 (1 dolar x 0,5 * 0,33 * 0,4) kadarı merkezi olmayan kaynaklardan gelir.
Buna karşılık Ethereum'ın yanı sıra CVX ve CRV gibi ödül tokenleri %100 merkezi olmayan olarak sayılır. Alıcılar kredilerini kripto sOHM, RGT, vb. ile aşırı teminatlandırdığından Kredi AMO'ları aracılığıyla basılan FRAX de merkezi olmayan olarak sayılır. DAI'nin kasalarının ona yüksek DR vermesinin nedeni de budur.
DR, herhangi bir stabil kripto paranın aşırı zincir dışı riskini hesaplamak için kullanılabilen genelleştirilmiş bir algoritmadır. LUSD gibi diğer stabil kripto paraları hesaplamak, %100 DR'ye sahip oldukları için çok daha kolaydır. FEI'nin DR'si %90 civarındadır.
FRAX'in DR'si, 2 Kasım 2021 itibarıyla ortalama %40'tır. Bu oran günlük olarak takip edilir ve https://app.frax.finance/ adresinde görülebilir.